با توجه به رشد اقتصادی که در جهان صورت گرفته است، استفاده از نفت و گاز در صنایع مختلف، به بالاترین میزان خود رسیده است. از نفت و گاز در کارخانجات صنعتی و شیمیایی استفاده می شود. از این رو خطراتی که برای این کارخانجات به جهت اشتعال زایی نفت و گاز وجود دارد، بیشتر از صنایع دیگر می باشد. لذا بهتر است برای محافظت، از راهکارها و سیستم های ویژه جهت مقابله با آتش سوزی استفاده کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا اهمیت سیستم های حفاظت در برابر آتش در تأسیسات نفت و گاز را شرح دهیم.
اهمیت خطرات آتش سوزی و صنایع نفت و گاز
از نفت و گاز، در کارخانجات پتروشیمی و… برای تولید مواد سوختی مختلف، مورد استفاده قرار می گیرد. این محصولات به سبب داشتن مقاومت بسیار کم در برابر حرارت و همچنین ریسک بالا در انفجار و جرقه زنی، با احتیاط مصرف می شوند.
بدین ترتیب، فناوری های مدرن برای محافظت از صنایع مختلف نفت و گاز، سیستم هایی را ارائه کرده اند که از این طریق می توان ریسک فعالیت در این صنعت را به حداقل رساند. این سیستم ها می توانند در قسمت های مختلف روباز و روبسته شرکت و کارخانجات صنعتی، مورد بهره گیری قرار بگیرند.
انتقال و جا به جایی بسیاری از مواد سوختی که از طریق فرآوری های نفت و گازی تهیه شده اند، بیشترین میزان ریسک آتش سوزی را ایجاد می کنند. از این رو در قسمت های بارگیری و همچنین انتقال مواد به دستگاه و تجهیزات مختلف، از سیستم و راهکارهای تعیین شده استفاده می شود.
در پالایشگاه ها، خطرات موردنظر شامل خطر جانی و مالی می باشد. این خطرات در حوزه های تجهیزاتی، سر و صدا، مواد الکتریکی و همچنین حرارت، می تواند صدمات جبران ناپذیری را اعمال کند. در بین خطرات موردنظر، خطر آتش سوزی، بسیار مهلک بوده و صدماتی که وارد می کند، در حوزه وسیع و پرهزینه خواهد بود. لذا در کنار استفاده از راهکارهای ویژه برای محافظت از سلامت نیروی های انسانی و تجهیزاتی در برابر خطرات یادشده، از سیستم هایی برای محافظت از آتش، به عنوان یک عامل ضروری در فعالیت پالایشگاه ها استفاده می شود.
انواع خطرات آتش سوزی در این صنایع
خطرات آتش سوزی، می تواند کل پالایشگاه یا کارخانجات وسیع را دربر بگیرد. در صورتی که قسمت کوچکی از این مراکز صنعتی، دچار حریق شوند سرایت آتش به کل مراکز، در کوتاه ترین زمان ممکن انجام می گردد. وقوع آتش سوزی بر اثر شرایطی انجام می گیرد که نیازمند دقت توسط نیروی انسانی و تجهیزاتی دارد. از جمله مواردی که به عنوان سرمنشأ آتش سوزی در مراکز صنعتی شناخته می شوند، عبارت‌اند از:
- جرقه در اثر حرارت زیاد و یا کارکرد نامناسب تجهیزات الکتریکی
آتش، نیازمند یک جرقه کوچک می باشد. این امر زمانی مهم است که محیط موردنظر دارای مواد اشتعال زای فراوانی باشد
از این رو آتش سوزی وسیع و مهار نشدنی خواهد بود.
- واکنش های شیمیایی
عموماً در صنعت نفت و گاز، استفاده از واکنش های شیمیایی برای تولید مواد سوختی و… به وفور انجام می شود. با این حال در پی انجام واکنش های شیمیایی، می توان جرقه و یا انفجار صورت بگیرد. گازهای به وجود آمده از طریق واکنش های شیمیایی، عامل مهمی در ایجاد آتش سوزی هستند.
- حرارت و سطوح داغ
در مراکز صنعتی مذکور، وجود حرارت برای فعالیت های موردنظر، امری غیر قابل اجتناب می باشد؛ اما در صورتی که حرارت در هنگام فعالیت های خاص این صنایع کنترل نشود، اشتعال را ممکن ساخته و آتش سوزی را در سطح وسیع به وجود می آورد.
- خطای انسانی
اهمال در انجام مراقبت های انسانی و عدم توجه و دقت در کار، می تواند منجر به آتش سوزی در صنایع نفت و گاز شود. افراد با رعایت موارد ایمنی در کار، می توانند ریسک خطر آتش سوزی را بسیار کاهش دهند.
انواع سیستم های محافظتی برای آتش سوزی
سیستم هایی که برای مهار آتش و همچنین عدم وقوع آتش سوزی، در صنایع نفت و گاز استفاده می شوند، از عملکرد و نتایج متفاوتی برخوردار هستند.
- سیستم اعلام حریق: این سیستم در نوع مدرن و پیشرفته، با تشخیص علائم آتش سوزی، می تواند آگاه سازی لازم را برای فعالان مراکز موردنظر انجام دهد. با آگاهی می توان نسبت به رفع علل آتش سوزی اقدام کرد و از وسیع شدن آتش در کل مرکز فعالیت جلوگیری کرد. تشخیص علائم آتش سوزی با نصب انواع تجهیزاتی مانند دتکتورهای شعله، گاز و دود انجام می گیرد. این تجهیزات با داشتن حسگر بسیار قوی، می توانند اعلام خطر ناشی از آتش سوزی را به انجام برسانند. هر سه نوع دتکتور باید در مراکز صنعتی نصب شوند.
- سیستم اطفاء حریق: این سیستم، مانند سیستم اعلام حریق، در تشخیص علائم آتش سوزی بسیار دقیق و تیزبین می باشد. اما آنچه که برتری آن را به سیستم اعلام حریق ممکن می سازد، عملیات خاموش سازی حریق می باشد. استفاده از تجهیزات خاص و ویژه در نصب این سیستم، می تواند کاهش شعله ور شدن آتش را ممکن شود. این امر تا زمانی که آتش نشانی در محل وقوع حاضر شوند، مورد انجام قرار می گیرد.
- سیستم حفاظت در برابر انفجار: دریچه و انواع دیوارهایی که در سیستم حفاظتی انفجار اعمال می شوند، می توانند از ایجاد انفجار بزرگ و همچنین خرابی های وسیع جلوگیری به عمل آورند. در این زمان، شعله و انفجار به قسمت های دیگر مرکز صنعتی، سرایت نکرده و خرابی کمتری رخ می دهد.
- سیستم های حفاظتی انسانی: یادگیری و آموزش انواع پروتکل ها برای محافظت از جان، برای نیروی انسانی فعال در صنایع نفت و گاز، ضروری است. در این سیستم انواع روش های محافظتی، نحوه تخلیه و خروج از مرکز احتراق، نحوه اعلام خطر و کاهش صدمات مالی و جانی آتش و… به پرسنل آموزش داده می شود.
- سیستم بازرسی و نظارت: بیشترین احتمال رخداد خطر آتش سوزی، زمانی انجام می شود که تجهیزات به کار رفته در صنایع نفت و گاز، آسیب دیده باشند. در این صورت انفجار جرقه و ایجاد شعله به دفعات انجام می گیرد. لذا در سیستم بازرسی و نظارت مراکز صنعتی، مهندسان و کارشناسان متخصص در حوزه تجهیزات نفت و گاز، در دوره های معینی به بررسی و نظارت تجهیزات می پردازند. در این نظارت، عیب یابی و تعمیر در مدت زمان کوتاه انجام می شود.
