آشنایی با انواع ZONE های خطر
امروزه برای تامین و بهتر کردن شرایط آسایش حرارتی در داخل ساختمان می توان با توجه به نوع کاربری
و الزامات مربوطه، سیستم هایی با قابلیت کنترل مستقل در فضاهای مختلف ساختمان طراحی کرد.
هر فضا یا مجموعه ای از فضاهایی که کنترل شرایط دمایی در آن ها به طور مستقل انجام می گیرد را یک منطقه یا زون گفته می شود.
در این مقاله قصد داریم شما را با انواع ZONE های خطر آشنا کنیم.
جهت مطالعه ادامه مطالب ذیل با ما همراه باشید.
منطقه یا زون (Zone) چیست؟
یک زون به بخشی می گویند که سیستم تهویه مطبوع آن با یک حسگر که معمولاً ترموستات می باشد کنترل می شود.
ترموستات به صورت مستقیم یا غیر مستقیم دمای منطقه ای که در آن نصب شده را کنترل می کند.
یک منطقه می تواند شامل چند فضا باشد.
به عنوان مثال یک راهرو و چند اتاق که با یک ترموستات در یک اتاق قرار دارد.
و آن ها را کنترل می کند یک منطقه به حساب می آید.
یک منطقه امکان دارد قسمتی از یک فضا باشد، مانند فضای نزدیک به یک پنجره بزرگ در یک اداره بزرگ.
برای تامین شرایط خوب در یک منطقه می توان از یک سیستم مجزای محلی یا یک سیستم مرکزی که قابلیت کنترل مجزای هر منطقه را دارد استفاده کرد.
اهمیت زون بندی مناطق خطرناک
امروزه با توجه به توسعه صنایع مختلف پتانسیل ایجاد حوادث نیز به سرعت رو به افزایش می باشد.
یکی از مهم ترین خطرات در صنایع فرآیندی، حریق یا انفجار می باشد.
به علت ماهیت فرآیندی، خطر بروز حریق یا انفجار در برخی از بخش های سازمان بیشتر بوده است.
و به این دلیل نیاز است این مناطق بعد از انجام ارزیابی ریسک مشخص و نشانه گذاری شوند.
تا میزان آگاهی و درک افراد نسبت به این مناطق خطرناک بیشتر شود.
تقسیم بندی منطقه خطر در پی آن که ریسک حریق یا انفجار در این مناطق را به صورت نسبی نشان بدهد.
این کار نمی تواند احتمال بروز حریق یا انفجار را به صورت دقیق پیش بینی کند.
بلکه مناطق خطرناک را به طور نسبی به مناطق پرخطر و کم خطر طبقه بندی می کند.
این طبقه بندی ابزاری را در اختیار سازمان قرار می دهد که ریسک حریق یا انفجار در چنین مناطقی را با دقت اندازه گیری کند.
چه زمانی زون بندی مناطق خطرناک انجام می گیرد؟
در یک واحد فرآیندی زون بندی مناطق خطرناک در زمان طراحی و از طریق ارزیابی ریسک مثل PHAST یا DOW Index صورت می پذیرد و بعد می توان آن ها را در نقشه های زون بندی مشخص کرد.
مناطق خطرناک کجا هستند؟
- مناطق خطرناک به مناطقی گفته می شود که غلظت گاز های قابل اشتعال، بخارات قابل انفجار و یا غبار قابل اشتعال در آن وجود دارد.
- بر اساس تعریفی که گفته شد توسط مناطق خطرناک به مناطقی اطلاق می شود که غلظت های از یک اتمسفر قابل انفجار در آن وجود دارد.
همچنین پتانسیل بالایی از انفجار در شرایط غیر نرمال در آن ها وجود دارد.
انواع ZONE های خطر
محیط های خطرناک به ناحیه های زیر تقسیم بندی می شوند:
ZONE 0
نواحی که در آن حضور ترکیبات و مواد اشتعال زا و انفجار پذیر دائم می باشد.
و یا به مدت طولانی در محیط وجود دارند.
به عنوان مثال داخل مخزن سوخت ZONE0 محسوب می شود.
ZONE1
نواحی که در آن احتمال پخش و انتشار مواد و ترکیبات اشتعال زا و انفجار پذیر در زمان عملکرد های عادی تعدادی از فرآیند ها وجود دارد.
ولی حضور این مواد همیشگی نیست و به کمتر از ۱۰۰۰ ساعت در سال محدود می شود.
ZONE2
نواحی که در آن مواد و ترکیبات اشتعال زا و انفجار پذیر، به صورت معمول و در شرایط عملکرد صحیح ادوات و فرآیندها در محیط منتشر نمی شوند.
اگر به طور اتفاقی و یا ناشی از بروز یک مشکل چنین انتشاری رخ دهد، در زمان محدودی کنترل و متوقف می شود.
خطر اشتعال و انفجار فقط محدود به گاز ها و ترکیبات فرار نبوده است.
و در برخی از محیط ها غبارها یا الیافی وجود دارند که می توانند خطر جدی در زمینۀ آتش سوزی و انفجار ایجاد کنند.
مطابق با استاندارد IEC در چنین محیط هایی نیز به سه ناحیه تقسیم می شوند:
ZONE20:
ناحیه ای که در آن غبار های قابل انفجار و اشتعال در ترکیب با هوای محیط به صورت توده ای ابر شکل به صورت دائمی و یا برای مدت طولانی در جو محیط وجود دارد.
ZONE21:
ناحیه ای که در آن غبار های قابل انفجار و اشتعال در ترکیبات با هوای محیط به صورت توده ای ابر شکل دائمی نبوده است.
ولی به صورت معمول در تعدادی از فرایندها و کارکردها اتفاق می افتد.
ZONE22:
ناحیه ای که در آن غبار های قابل انفجار و اشتعال در ترکیبات با هوای محیط به صورت توده ای ابر شکل اغلب در شرایط عملکرد صحیح ادوات و فرایندها در جو محیط شکل نمی گیرد.
ولی در شرایط غیر معمول برای زمان های محدود امکان شکل گیری چنین ابر هایی وجود دارد.
کلام آخر
استفاده از ابزار ها و تجهیزات غیر ایمن در محیط های پر خطر می تواند صدمات جبران ناپذیری را ایجاد نماید.
مثلاً مراکز صنعتی و محیط هایی که دارای گاز و غبارات قابل انفجار هستند.
هرگونه جرقه در این محیط ها می تواند آتش سوزی بسیار بزرگی تبدیل شود.
بنابراین برای جلوگیری از از این حوادث در این محیط های پر خطر تجهیزات باید به گونه ای خاص طراحی شوند.
جهت خرید و استعلام از قیمت ها و تامین تجهیزات ضد انفجار با ما در تماس باشید.
با سپاس از همراهی شما سروران
تحریریه ایمن کنترلز
راه های ارتباطی
آدرس دفتر مرکزی : تهران – سهروردی – خیابان بهار شیرازی – رو به روی اداره پست – مجتمع امین – طبقه ۷ – واحد ۲۷
