ابزار دقیق چیست و چه کاربردی دارد؟
ابزار دقیق با نام علمی Instrumentation به مجموعه‌ای از تجهیزات و سیستم‌ها گفته می‌شود که از آنها برای اندازه‌گیری، نظارت، کنترل و ثبت کمیت‌های فیزیکی و شیمیایی در یک فرآیند صنعتی، آزمایشگاهی یا مهندسی به کار می‌رود. استفاده از این ابزارها برای دقت بالا، ایمنی، کیفیت تولید، و کارایی انرژی در صنایع مختلف حیاتی هستند.
دسته‌بندی انواع تجهیزات ابزار دقیق
اندازه‌گیری Measurement: ابزارهایی که پارامترهای فیزیکی مانند دما، فشار، سطح، جریان، سرعت، ارتعاش و… را اندازه‌گیری می‌کنند.
- ترموکوپل / RTD (برای دما)
- گیج فشار / ترانسمیتر فشار
- فلومتر (Flow Meter)
- لول سنج (Level Transmitter)
- آنالایزرهای گاز یا مایعات
کنترل (Control): تجهیزاتی که پس از اندازه‌گیری، اطلاعات را پردازش کرده و به عملگرها (Actuators) فرمان می‌دهند.
- کنترلر PID
- PLC و DCS
- سیستم اسکادا (SCADA)
ثبت و نظارت (Monitoring & Logging): یکی از اجزای حیاتی در سیستم‌های ابزار دقیق می باشد که وظیفه آن نظارت پیوسته بر وضعیت فرآیندها و ثبت اطلاعات اندازه‌گیری‌شده برای تحلیل، گزارش‌گیری، کنترل و آرشیو است. Monitoring یعنی دیدن و دنبال کردن لحظه‌به‌لحظه‌ی داده‌ها و Logging یعنی ذخیره‌سازی خودکار اطلاعات مربوط به پارامترهای اندازه‌گیری‌شده
- دیتالاگرها
- نمایشگرهای دیجیتال یا آنالوگ
- HMI (رابط کاربری انسان-ماشین)
فرستنده‌ها (Transmitters): این تجهیزات سیگنال‌های آنالوگ یا دیجیتال تولید می‌کنند که داده‌های اندازه‌گیری شده را به سیستم کنترل ارسال می‌کنند.
کاربرد ابزار دقیق در صنایع
- در صنایع نفت و گاز: کنترل فشار و دبی خطوط لوله، پایش گازهای قابل اشتعال
- در نیروگاه‌ها: کنترل دما، سطح و جریان آب و بخار
- در صنایع شیمیایی: آنالیز ترکیبات گازی و مایع برای فرآیندهای واکنش
- در صنایع غذایی و دارویی: کنترل دما، رطوبت و آلودگی برای کیفیت تولید
- در کارخانه‌ها و اتوماسیون صنعتی: کنترل فرآیندهای تولید و خطوط مونتاژ
اجزای اصلی یک سیستم ابزار دقیق چیست؟
اجزای اصلی یک سیستم ابزار دقیق به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که یک فرآیند صنعتی یا آزمایشگاهی را اندازه‌گیری، پردازش، کنترل و نمایش دهند. این سیستم‌ها از چند بخش به‌هم‌پیوسته تشکیل می‌شوند که هر کدام وظیفه خاصی دارند.
- سنسورها: مبدل فیزیکی به سیگنال الکتریکی
- ترانسمیترها: تقویت و انتقال سیگنال
- کنترلرها: تصمیم‌گیری و پردازش
- عملگرها: اجرای دستورات (مثل شیرهای کنترلی)
- واسط کاربری: نمایش اطلاعات و فرمان اپراتور
مزایای استفاده از ابزار دقیق در صنایع چیست ؟
میتوان فت استفاده از ابزار دقیق در صنایع، یک تحول بزرگ در دقت، ایمنی، بهره‌وری و کنترل فرآیندهای مدیریت صنایعی چون نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاهی، معادن و … به شمار می‌رود. این فناوری به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با کنترل دقیق و بلادرنگ پارامترهای حیاتی، هم در کیفیت و هم در صرفه‌جویی هزینه‌ها، عملکرد بهتری داشته باشند.
- افزایش ایمنی در فرآیندهای صنعتی
- بهبود کیفیت محصول نهایی
- صرفه‌جویی در انرژی و هزینه‌ها
- افزایش بهره‌وری و سرعت تولید
- امکان کنترل خودکار و از راه دور
شرکت ایمن کنترل سهند مرکز طراحی، تولید و تامین تجهیزات ابزار دقیق
